بازیابی اطلاعات
محسن حاجی‌زین‌العابدینی؛ حمید کشاورز؛ مهنام زمانی کلجاهی
چکیده
در عصر انفجار اطلاعات، حوزه علم اطلاعات و دانششناسی به دنبال ساده‌سازی و ارتقای فرآیند تولید اصطلاحنامه است. این هدف با استفاده از تکنیکهای متن‌کاوی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین تحقق می‌یابد. رویکرد پیشنهادی شامل استخراج خودکار موضوعات از داده‌های متنی بدون ساختار و شناسایی مفاهیم کلیدی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی است. ...
بیشتر
در عصر انفجار اطلاعات، حوزه علم اطلاعات و دانششناسی به دنبال ساده‌سازی و ارتقای فرآیند تولید اصطلاحنامه است. این هدف با استفاده از تکنیکهای متن‌کاوی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین تحقق می‌یابد. رویکرد پیشنهادی شامل استخراج خودکار موضوعات از داده‌های متنی بدون ساختار و شناسایی مفاهیم کلیدی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی است. هدف اصلی این پژوهش، بهبود و توسعه اصطلاحنامه با تمرکز بر تکنیکهای متن‌کاوی است. این رویکرد به‌طور مؤثری بازیابی اطلاعات را تسهیل می‌کند و فرآیند تولید اصطلاحنامه را ساده‌سازی می‌کند. روششناسی پژوهش شامل چند مرحله اصلی است. ابتدا، چکیده‌های مقالات مرتبط با حوزه علم اطلاعات و دانششناسی از پایگاه استنادی Web of Science در بازه زمانی 2022-1968 جمعآوری شدند. دادهها در پایتون پیش‌پردازش شدند تا از نویسه‌ها و نمادهای غیرضروری پاک‌سازی شوند. سپس، الگوریتم TextRank با استفاده از کتابخانه‌های Pandas و NLTK برای کشف موضوعات پنهان در متن‌ها اعمال شد. این فرآیند تکراری به شناسایی موضوعات رأس در حوزه موضوعی منجر شد. در نهایت، با تحلیل و مقایسه اصطلاحنامه دستی موجود و بررسی معیارهای انسجام موضوع و پوشش موضوعی، اثربخشی رویکرد پیشنهادی ارزیابی و اصطلاحات رأس انتخاب شدند. این روش به‌طور مؤثری از داده‌های بزرگ برای استخراج موضوعات کلیدی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی استفاده کرد. یافته‌های پژوهش بیان می‌کند که این مطالعه با استفاده از تکنیکهای متن‌کاوی و الگوریتم TextRank، به استخراج موضوعات کلیدی و انتخاب موضوعات رأس پرداخته است. نتایج نشان‌دهنده شناسایی 17 موضوع اصلی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی است. این موضوعات شامل حوزههای مهمی مانند آرشیوها و مراکز اطلاعاتی، هوش مصنوعی، کتابشناختی، رده‌بندی، توسعه مجموعه، واژگان کنترل شده، کتابخانه‌های دیجیتال، سازماندهی اطلاعات، بازیابی اطلاعات و استخراج دادهها، علم اطلاعات و کتابداری، نظام‌های اطلاعات و منابع، مدیریت دانش، کتابخانه‌ها و خدمات اجتماعی، فراداده، خدمات مرجع، سرعنوان‌های موضوعی و علم‌سنجی هستند. این فهرست موضوعات رأس به‌طور مؤثری نماینده مفاهیم کلیدی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی است و میتواند به‌عنوان پایه‌ای برای توسعه اصطلاحنامه و بهبود فرآیند بازیابی اطلاعات استفاده شود. این پژوهش با بهره‌گیری از روشهای متن‌کاوی و الگوریتم‌های پیشرفته، به استخراج و پیشنهاد موضوعات کلیدی برای اصطلاح رأس از طریق تجزیه و تحلیل دقیق منابع متنی، پرداخت.
سعید ملک محمدی؛ محسن حاجی زین العابدینی
چکیده
هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی وضعیت تطبیقی منابع اطلاعاتی معرفی شده در سرفصل‌های دروس دوره کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی با کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی بود.روششناسی: روش پژوهش تطبیقی بوده و ابزار گردآوری دادهها، سیاهه‌وارسی و جامعه پژوهش شامل تمام منابع ارائه شده در سرفصل دروس دوره کارشناسی علم اطلاعات و دانششناسی (وزارت ...
بیشتر
هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی وضعیت تطبیقی منابع اطلاعاتی معرفی شده در سرفصل‌های دروس دوره کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی با کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی بود.روششناسی: روش پژوهش تطبیقی بوده و ابزار گردآوری دادهها، سیاهه‌وارسی و جامعه پژوهش شامل تمام منابع ارائه شده در سرفصل دروس دوره کارشناسی علم اطلاعات و دانششناسی (وزارت علوم) و کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی بود. پژوهش از نظر هدف کاربردی بوده که با رویکرد مطالعه تطبیقی با استفاده از روش ارزیابانه انجام گرفته است. تحلیل دادهها با استفاده از آمار توصیفی و نرم‌افزار اکسل انجام شد.یافتهها: یافتهها نشان داد که تعداد منابع اطلاعاتی سرفصل دروس رشته علم اطلاعات و دانششناسی بیشتر از کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی بود. تعداد منابع تألیفی در سرفصل دروس رشته علم اطلاعات و دانششناسی بیشتر از کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی بود. الگوی نویسندگی منابع اطلاعاتی در هر دو رشته، بیشتر به صورت تک نویسنده‌ای بود.نتیجهگیری: بیشترین و کمترین منابع اطلاعاتی استفاده شده در سرفصل هر دو رشته، به ترتیب کتاب‌ها و پایان‌نامه‌ها بوده و از مقالات نیز به میزان کمی استفاده شده است. بنابراین لازم است علاوه بر استفاده بیشتر از پایان‌نامه‌ها، به‌ویژه پایان‌نامه‌هایی که در جشنواره‌ها و هفته پژوهش، به عنوان نمونه و برتر انتخاب می‌شوند، از مقالات نیز استفاده شود تا این نیاز اطلاعاتی به ظاهر کوچک ولی ارزشمند و تأثیرگذار مرتفع شود و الگویی باشد برای رشته‌‌های مشابه.
مدیریت اطلاعات
هومن سلیمانی؛ غلامرضا حیدری؛ فرزانه قنادی نژاد
دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 63-74
چکیده
هدف: هدف این پژوهش بررسی وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی الکترونیکی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با استفاده از مدل جونز است. روششناسی: پژوهش حاضر که به صورت پیمایشی انجام شده است، به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی و تحلیلی است. جامعۀ پژوهش شامل کلیة اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز است. با تعیین ...
بیشتر
هدف: هدف این پژوهش بررسی وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی الکترونیکی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با استفاده از مدل جونز است. روششناسی: پژوهش حاضر که به صورت پیمایشی انجام شده است، به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی و تحلیلی است. جامعۀ پژوهش شامل کلیة اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز است. با تعیین تعداد کل اساتید (599 نفر) و با استفاده از جدول کرجسی- مورگان، تعداد تقریبی نمونه 220 نفر تعیین شد که از این تعداد 193 پرسشنامه برگردانده (نرخ پاسخ 72/87 درصد) شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل، آنوا و توکی) استفاده شد. یافتهها: یافتهها نشان میدهد که میانگین فعالیتهای یافتن و دوبارهیابی 88/2، ذخیرهسازی 55/2، سازماندهی 84/2، نگهداشت 11/3، امنیت 94/2، ارزشیابی و مفهومسازی 78/2، تدبیر و مفهومسازی 64/2 و میانگین کلی مدیریت اطلاعات الکترونیکی شخصی 82/2 است. از نظر جنسیت تفاوت معنیداری میان وضعیت مدیریت اطلاعات شخصی اعضای هیئت‌علمی مشاهده نمیشود، اما به لحاظ درجة علمی تفاوت معنیداری میان آنها وجود دارد. بحث و نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که وضعیت کلی مدیریت اطلاعات الکترونیکی شخصی اعضای هیئت‌علمی در سطح نسبتاً مطلوبی است. اعضای هیئت‌علمی دارای درجة علمی استاد بهترین عملکرد را درزمنیة مدیریت اطلاعات شخصی داشتهاند. همچنین کیفت مدیریت اطلاعات شخصی مردان بهتر از زنان بوده است.
غلامرضا حیدری؛ شهناز خادمی زاده؛ مرضیه سقائی طلب
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 48-61
چکیده
هدف: هدف اصلی این پژوهش، ساخت و اعتباریابی پرسشنامهای جهت سنجش وضعیت کارآفرینی در علم اطلاعات و دانششناسی با توجه به تأثیر موانع و عوامل بازدارندهی کارآفرینی دانشآموختگان این رشته است. روششناسی: روش پژوهش حاضر، پیمایشی و از نوع مطالعه کاربردی است. از روایی صوری و روایی سازه جهت اعتباریابی پرسشنامه استفاده شده است. پایایی ...
بیشتر
هدف: هدف اصلی این پژوهش، ساخت و اعتباریابی پرسشنامهای جهت سنجش وضعیت کارآفرینی در علم اطلاعات و دانششناسی با توجه به تأثیر موانع و عوامل بازدارندهی کارآفرینی دانشآموختگان این رشته است. روششناسی: روش پژوهش حاضر، پیمایشی و از نوع مطالعه کاربردی است. از روایی صوری و روایی سازه جهت اعتباریابی پرسشنامه استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش همسانی درونی سنجیده شده است. جامعهی پژوهش حاضر 583 نفر از فارغالتحصیلان رشتهی علم اطلاعات و دانششناسی در مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاههای شهر اهواز (دانشگاه شهید چمران، دانشگاه جندی‌شاپور، دانشگاه پیامنور و دانشگاه آزاد اسلامی) است که از طریق فرمول کوکران نمونهی مورد مطالعه 231 نفر محاسبه شد، و جهت اطمینان بیتشر 250 پرسشنامه توزیع و جمعآوری گردید. یافتهها: نتایج حاصل از تحلیل عاملی دادهها نشان داد که از 84 گویهی اثرگذار بر کارآفرینی دانشآموختگان رشتهی علم اطلاعات و دانششناسی 55 گویه با کل آزمون همستگی داشته که منجر به ایجاد 5 مانع عمدهی اثرگذار بر کارآفرینی در این رشته شده است. شدت اثرگذاری هریک از موانع به ترتیب از زیاد به کم عبارتند از: موانع آموزشی و نظام آموزشی، موانع پژوهشی و فناورانه، موانع قانونی حمایتی، موانع فردی رفتاری و موانع فرهنگی اجتماعی. نتایج پایایی پرسشنامه با استفاده از روش همسانی درونی نشان داد که پرسشنامه از پایایی مناسبی برخوردار است. نتیجهگیری: این مطالعه نشان میدهد که پرسشنامهی موانع کارآفرینی در علم اطلاعات و دانششناسی با نگاه جامع به متغیرهای اثرگذار بر کارآفرینی در متون معتبر صورت گرفته است که با توجه به ضرایب روایی و پایایی رضایت بخش، ابزاری مناسب برای سنجش کارآفرینی در علم اطلاعات و دانش شناسی در پژوهش‌های بعدی میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
مدیریت اطلاعات
مهدی رحمانی؛ محسن حاجی زین العابدینی
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1394، ، صفحه 23-32
چکیده
هدف: داده‌کاوی یکی از راه‌های تحلیل و استفاده از اطلاعات است که با استفاده از روشهای تخصصی آماری و منطقی به تحلیل داده‌های بزرگ‌مقیاس می‌پردازد و به موسسات در اخذ تصمیم‌های کلان کمک می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم‌ترین کاربردهای داده کاوی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی براساس کاربردهای داده‌کاوی در سایر حوزههای ...
بیشتر
هدف: داده‌کاوی یکی از راه‌های تحلیل و استفاده از اطلاعات است که با استفاده از روشهای تخصصی آماری و منطقی به تحلیل داده‌های بزرگ‌مقیاس می‌پردازد و به موسسات در اخذ تصمیم‌های کلان کمک می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم‌ترین کاربردهای داده کاوی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی براساس کاربردهای داده‌کاوی در سایر حوزههای علمی بود. روششناسی: در پژوهش حاضر حهت شناسایی کاربردهای داده‌کاوی علاوه بر مطالعات کتابخانه‌ای با تحلیل و بررسی کاربردهای داده‌کاوی در حوزههای بانک‌داری، مدیریت ریسک، هتل‌داری، مدیریت، تجارت، آمار و صنعت کاربردهای داده‌کاوی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی ارائه شد. یافتهها: یافتهها نشان داد داده‌کاوی در بخش‌های مختلفی از حوزه علم اطلاعات و دانششناسی از جمله جست‌وجوی اطلاعات، فـراهم‌آوری، مدیریت و خدمات کتابخانه، جمعآوری اطلاعات مراجعان به‌کتابخانه، حفظ وفاداری مراجعان، اخراج مراجعه‌کننده، تحلیل منابع موجود در کتابخانه (موجودی کتابخانه)، بانک اطلاعاتی، گردآوری منابع، استفاده از مجموعه و امانت بین‌کتابخانه‌ای کاربرد دارد، همچنین مشخص شد که از داده‌های بخش امانت و داده‌های هزینه‌ای جهت بهتر شدن عملکرد کتابخانه‌ها و بیشتر شدن هزینه-سودمندی کتابخانه استفاده کرد. نتیجهگیری: کاربردهای داده‌کاوی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی بیشتر مختص به بخش‌های امانت، مرجع، و مجموعه سازی است. اما میتواند در سایر بخش‌ها نیز از داده‌کاوی برای تحلیل داده‌های موجود در راستای دستیابی هر چه بهتر به اهداف رشته و کتابخانه‌ها استفاده کرد.
علیرضا آقایوسفی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 89-98
چکیده
چکیده
هدف: این مطالعه بررسی اثرات معنویت درمانی بر بهزیستی روانی و کاربرد راهبردهای مقابله‌ای دانشجویان سال آخر رشته علم اطلاعات و دانششناسی بود.
روششناسی: سی و دو دانشجوی سال آخر کارشناسی علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه پیام نور استان قم که به دلیل کارورزی اشتغالات تحصیلی بیشتری نسبت به دانشجویان این رشته در سالهای آغازین ...
بیشتر
چکیده
هدف: این مطالعه بررسی اثرات معنویت درمانی بر بهزیستی روانی و کاربرد راهبردهای مقابله‌ای دانشجویان سال آخر رشته علم اطلاعات و دانششناسی بود.
روششناسی: سی و دو دانشجوی سال آخر کارشناسی علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه پیام نور استان قم که به دلیل کارورزی اشتغالات تحصیلی بیشتری نسبت به دانشجویان این رشته در سالهای آغازین تحصیل داشتند به‌عنوان داوطلب در این مطالعه شرکت کردند. با توجه به این که مداخله آزمایشی روی نمونه داوطلب انجام شد مطالعه از نوع نیمه آزمایشی است. نمونه به گونه تصادفی به دو زیرگروه آزمایش و گواه تقسیم شد (3 نفر از گروه گواه از ادامه همکاری سرباز زدند). گروه آزمایش در فاصله پیش آزمون و پس آزمون یک دوره 8 جلسه‌ای به فاصله یک هفته برای جلسات معنویت درمانگری بر پایه قران کریم را تجربه کردند. دادهها به کمک تحلیل کواریانس تحلیل شدند.
یافتهها: نتایج نشان داد این مداخله نمرات بهزیستی روانی را افزایش داده و راهبرد گریز- اجتناب را کاهش میدهد. همچنین جستجوی حمایت اجتماعی و بازبرآورد مثبت در مقایسه با گروه گواه بالاتر بوده‌اند.
نتیجهگیری: در صورتی که مطالعات تکمیلی این یافته را تأیید کنند این مداخله خواهد توانست با کاهش راهبردهای مقابله‌ای نارسا، بهزیستی روانی را افزایش دهد.
مدیریت اطلاعات
دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 97-111
چکیده
هدف: مصورسازی رویکرد جدیدی است که توانایی تصمیم‌گیری برمبنای داده را سریع‌تر، دقیق‌تر و همراه با تلاش شناختی کمتر فراهم می‌سازد و نیاز به آموزش برای درک اطلاعات را کاهش میدهد. مصورسازی، ابزار سودمند و کاربردی است که با رشته علم اطلاعات و دانششناسی مرتبط بوده و لازم است به آن توجه وی‍ژه شود. به این ترتیب پژوهش حاضر به‌منظور ...
بیشتر
هدف: مصورسازی رویکرد جدیدی است که توانایی تصمیم‌گیری برمبنای داده را سریع‌تر، دقیق‌تر و همراه با تلاش شناختی کمتر فراهم می‌سازد و نیاز به آموزش برای درک اطلاعات را کاهش میدهد. مصورسازی، ابزار سودمند و کاربردی است که با رشته علم اطلاعات و دانششناسی مرتبط بوده و لازم است به آن توجه وی‍ژه شود. به این ترتیب پژوهش حاضر به‌منظور بررسی زمینههای به‌کارگیری تکنیک مصورسازی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی انجام گرفت.
روششناسی: پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌ای و جستجو در منابع و تحقیقات مرتبط و با تکنیک اکتشافی با مطالعه در زمینه ادبیات مصورسازی و بررسی مزایای آن انجام گرفته است.
یافتهها: در مورد زمینههای به‌کارگیری مصورسازی در حوزههای مرتبط با علم اطلاعات و دانششناسی، این نتیجه حاصل شد که استفاده از این تکنیک در زمینه کتابخانه‌های دیجیتال (مصورسازی منابع اطلاعاتی متنی و غیرمتنی، مصورسازی فرایند بازیابی اطلاعات، مصورسازی نتایج بازیابی، بصریسازی دانش و مصورسازی رابط کاربری)؛ نتایج جستجوی وب؛ رابط‌های کاربری؛ آرشیوها[e1] ؛ بازیابی اطلاعات؛ علم‌سنجی؛ محیط وب و تحلیل شبکه‌های اجتماعی قابل استفاده و بکارگیری است.
نتیجهگیری: براساس این تحقیق، آشنا شدن کتابداران با تکنیکهای مصورسازی و بهره‌گیری از آن در زمینههای مختلف ارائه خدمات اطلاع‌رسانی ضروری به‌نظر می‌رسد.
[e1]علامت دونقطه!!!
خذف شود و ؛ جایگزین شود
